Το Πρώτο Θέμα σε ένα ρατσιστικό ντελίριο

Η μάχη του σύγχρονου ανθρώπου ενάντια στον ρατσισμό και τις ύπουλα λανθάνουσες εκφάνσεις του δεν είναι πάντα εύκολη. Ακόμα και ο πιο πολιτισμένος άνθρωπος, που αντιτάσσεται σθεναρά σε κάθε κραυγαλέα εκδήλωσή του, υποπίπτει συχνά στο σφάλμα της αναίτιας διάκρισης κάποιου χαρακτηριστικού από το σύνολο, είτε επειδή δεν την αντιλαμβάνεται, είτε επειδή.. χρωματίζει τις ρατσιστικές του διαθέσεις με ηθικά αθωωτικές αποχρώσεις που καμουφλάρουν τις ενυπάρχουσες στις προθέσεις του φασιστικές σκιάσεις.

Στον βαθμό, πάντως, που ο ρατσισμός εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα βλακείας θεωρώ πως μπορούμε να τον συγχωρέσουμε, ακριβώς επειδή υπάρχει το περιθώριο η βλακεία να ωριμάσει σε στοιχειώδη αντίληψη. Όταν όμως ο ρατσισμός εκπορεύεται από το άκρατο μίσος προς την διαφορετικότητα και περιβάλλεται τον γλοιώδη τύπο του δήθεν λογικού επιχειρήματος ( γιατί δυστυχώς την πρόσβαση στα δημοκρατικά προνόμια δεν την αρνήθηκε κανένας φασίστας), είναι επικίνδυνος και πρέπει να εξολοθρεύεται άμεσα.

Υπέπεσε πριν κάποιες ώρες στην αντίληψή μου ένα αισχρό και ρατσιστικό άρθρο από το site του Πρώτου Θέματος, το οποίο παρόλη την έλλειψη συνεκτικότητας, κοινής λογικής και ευγένειας από την οποία διακατέχεται και που κανονικά αποτελεί τεκμήριο της ασημαντότητάς του, καταφέρνει δυστυχώς να αναπαράγει ευρέως φθηνά, φασιστικά στερεότυπα που θα ‘πρεπε να έχουν εξαλειφθεί εδώ και χρόνια.

Το άρθρο εξαφανίστηκε από τη σελίδα σχετικά γρήγορα, αλλά έκρινα σκόπιμη την ειδική μνεία σ’αυτό γιατί αισθάνομαι την φασίζουσα νοοτροπία που πρεσβεύει παρούσα και ανεξέλεγκτα μολυσματική. Πρόκειται για μια κριτική που κάποιος έκανε για την πρόσφατη φωτογράφιση της Κατερίνας Ζαρίφη, η οποία με περισσό θράσος τόλμησε να ξεγυμνώσει το κορμί της, χωρίς να ρωτήσει την αστυνομία μικροαστικού κομπλεξισμού, αν το βάρος της, της εκχωρεί το δικαίωμα να προβεί σε μια τόσο κρίσιμη για το κοινό αισθητικό βαρόμετρο ενέργεια. Ναι, το έγκλημα ήταν βαρύ και το κατηγορητήριο αμείλικτο. Ας το εξετάσουμε προσεκτικά.

«Πόσα κιλά λίπους χωράνε σε ένα εξώφυλλο;»

Ο τίτλος του άρθρου, χοντροκομμένος και ποτισμένος με την αμορφωσιά της φθονερής και βαθιά συμπλεγματικής κουτσομπόλας του χωριού προοικονομεί ένα αντίστοιχης ηθικής πλεύσης κείμενο. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως κρέας και η τέχνη ως το προσεκτικά μετρημένο σελοφάν για την τυποποίησή του.

«Προφανώς πολλά, όπως τουλάχιστον είδαμε στο τελευταίο  εξώφυλλο του μηνιαίου περιοδικού Life and Style που ομολογουμένως φημίζεται για την αισθητική του. Η εύσωμη –για να το θέσουμε politically correct- Κατερίνα Ζαρίφη ποζάρει  ακομπλεξάριστα –υποτίθεται-, με εσώρουχα και μπόλικα λουλούδια διάσπαρτα πάνω της και δίπλα της στρατηγικά τοποθετημένα, στα πλαίσια του τσιτάτου «τα πάχη μου τα κάλλη μου» στέλνοντας –πάλι υποτίθεται- στους αναγνώστες και κοινωνικό μήνυμα: «αγαπήστε το σώμα σας».

Ο αρθρογράφος έχει πολλές ενστάσεις προς το εξώφυλλο του Life and Style. To φτωχό αισθητικό του κριτήριο κλονίζεται από την απεικόνιση της παχουλής Κατερίνας Ζαρίφη και επειδή αυτό ανήκει στο πλαίσιο της δουλοπρεπώς καλλιεργημένης εικαστικής παιδείας του, ο γράφων αισθάνεται την ανάγκη να ανάγει το θέμα σε παράπτωμα του περιοδικού που δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοιες ανίερες πρακτικές. Στη συνέχεια, το πρόβλημα μετατοπίζεται και δεν είναι πλέον αισθητικό αλλά εμπίπτει στη σφαίρα των προθέσεων της Κατερίνας, για την ειλικρίνεια των οποίων ο αρθρογράφος πολύ αμφιβάλλει. Γιατί ποιος μας διαβεβαιώνει πως η Κατερίνα Ζαρίφη είναι όντως ακομπλεξάριστη; Και ποιος είναι εκατό τοις εκατό βέβαιος πως η λεζάντα του εξωφύλλου «αγαπήστε τις καμπύλες σας» απηχεί πράγματι την κοινωνική ευαισθητοποίησή της;

«Στο εξώφυλλο, βέβαια, η εικόνα της αναγεννησιακής κυρίας Ζαρίφη, συνοδεύεται από το τίτλο «αγαπήστε τις καμπύλες σας» -τίτλος που θα πήγαινε κουτί στην Σκάρλετ Γιόχανσον ας πούμε, σίγουρα όμως όχι στο σωματότυπο της γνωστής για το χιούμορ της t.v περσόνας. Η αλήθεια είναι  ότι το συγκεκριμένο εξώφυλλο προκάλεσε συζητήσεις, αντιπαραθέσεις, έγινε κατά κάποιο τρόπο debate μεταξύ αυτών που της έδωσαν συγχαρητήρια για το θάρρος της να φωτογραφηθεί παρά τα παραπανίσια κιλά της με εσώρουχα και εκείνων που απλά ορκίστηκαν ότι δεν θα ξανακάνουν επιδρομές στο ψυγείο –γνωρίζοντας ότι αυτό που βλέπουν έχει ήδη περάσει από τους Γιακούμπ του photoshop.»

Επιτέλους καταφέρνουμε να εντοπίσουμε την βάση της προβληματικής που το Πρώτο Θέμα επισημαίνει. Η λέξη καμπύλη είναι πολύ επιεικής για να χρησιμοποιηθεί προκειμένου για τον σωματότυπο της Κατερίνας, δεδομένου ότι θα μπορούσε να χαρακτηρίσει και εκείνον της Σκάρλετ Γιόχανσον. Η αυτιστική πεποίθηση ναζιστικής ομοιομορφίας του αρθρογράφου δεν επιτρέπει φυσικά τον κατ’οποιονδήποτε τρόπο παραλληλισμό των δυο προσώπων, επομένως η Κατερίνα σφάλλει αν θεωρεί ότι υπάγεται σε μια ορισμένη μορφολογική κατηγορία χωρίς να τον συμβουλευτεί πρώτα. Ίσως τελικά η λεζάντα να μην προσέκρουε στα δαιδαλώδη συμπλέγματα του δημοσιογράφου αν έλεγε «Αγαπήστε τις βουνοπλαγιές σας». Λάθος σου Κατερίνα.

«Η φωτογράφιση μιας τροφαντής προσωπικότητας σε εξώφυλλο με εσώρουχα ή μη δεν είναι πρωτοφανής. Μόλις πρόσφατα η Adele, η υπερπληθωρική  σε κιλά τραγουδίστρια με τη τεράστια φωνή που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ  στα charts και στις πωλήσεις βρέθηκε να φιγουράρει στο εξώφυλλο της Vogue –τη βίβλο της τελειότητας, του high end μοδάτου λουκ, του ελιτισμού. Πιο πριν, η Beth Ditto του συγκροτήματος Gossip, -που καταπίνει δυο Adele και τρεις Ζαρίφηδες για ορεκτικό- ήταν στο εξώφυλλο του αιρετικού περιοδικού Love, με τις δίπλες να ξεχειλίζουν σε πολλαπλά στρώματα αλλά επειδή είναι γνωστό μουρλοκομείο, μεγάλο ταλέντο και ειδική περσόνα, ουδείς ζήτησε σακούλες για να τα βγάλει στη θέα της.»

Εδώ ξεφεύγουμε για λίγο από τον κεντρικό άξονα της ψύχωσής μας, αφενός για να δείξουμε πόσο lowlife μας καθιστά η δίωξη της τελευταίας βογκοφωτογράφισης και αφετέρου για να απαλύνουμε δια της ακαδημαϊκής επιμόρφωσης το δράμα που ζει η Κατερίνα. Μην στεναχωριέσαι λοιπόν Κατερίνα που δεν είσαι πενήντα κιλά. Υπάρχουν και χειρότερα και σ’τα περιγράφουμε ακόμα πιο αηδιαστικά, σα να μην πέρασε μια μέρα από την ένδοξη εποχή των νηπιακών λογομαχιών του σπασίκλα με τις μύξες και της χοντρής με τις τρίχες.

«Κι επανερχόμαστε  στο θέμα μας: α. Τα περιοδικά πρέπει να προβάλλουν στα εξώφυλλά τους προσωπικότητες μόνο αν είναι αδύνατες εκτός από  επώνυμες; Β. Αν όχι, το πάχος είναι υγιές πρότυπο; Γ. δεδομένης της ανυπαρξίας της τελειότητας, το πρόσωπο που φιγουράρει στο εξώφυλλο, δεν πρέπει να έχει κάτι να μας πει πέρα από τα πόσα κιλά λέει η ζυγαριά του; Το πρώτο ερώτημα  αν και πολλές φορές γίνεται θέμα συσκέψεων λόγω αισθητικών διλημμάτων –τύπου «καλή η Φαραντούρη αλλά»-, έχει πολλάκις απαντηθεί με όσα ήδη βλέπουμε στα εξώφυλλα.»

Και έφτασε η στιγμή του απώτερου κοινωνιολογικού προβληματισμού στον οποίο στόχευε η έξοχη αυτή πραγματεία, ο οποίος προβάλλεται σε τρία επίπεδα, καθένα από τα οποία εξυπηρετεί διαφορετική πτυχή της εγκεφαλικής ανεπάρκειας του αρθρογράφου. Α. Μην έχοντας το θάρρος της γνώμης του και φοβούμενος ότι η μισανθρωπία του προδόθηκε ανεπανόρθωτα, ο κειμενογράφος ανάγει το όλο θέμα σε συλλογισμό γενικότερου ενδιαφέροντος που δεν αντιπροσωπεύει αποκλειστικά τον ίδιο. Β. Εδώ αποτυπώνεται ο άδολος φόβος του για την υγεία των αναγνωστών. Είναι προφανές πως στη θέα των φωτογραφιών της Κατερίνας ο καθένας μας ευκόλως παρασύρεται και μοιραία αντικαθιστά τις τσίχλες του με κομμάτια μπέικον. Γ. Το πρόβλημα ξαφνικά παύει να είναι αισθητικό και ηθικό. Πλέον είναι προσωπικό και αφορά στην ιδιότητα και την κοινωνική χρησιμότητα του φωτογραφιζόμενου. Η ήδη διάτρητη δομή ενός ολόκληρου κειμένου στροβιλίζεται στην αυτοαναιρετική θύελλα της καταδίκης του.

«Πρόσωπα που για κάποιον λόγο βρίσκονται στην επικαιρότητα μπορεί να φιγουράρουν στην πρώτη σελίδα παρά την εμμονή τους με τα χάμπουργκερ, πάντα όμως με τρόπο τέτοιο ώστε ούτε εκείνοι να εκτίθενται ούτε η αισθητική του περιοδικού. Το δεύτερο ερώτημα  είναι ρητορικό. Σίγουρα το πάχος  δεν είναι υγιές πρότυπο, όπως δεν είναι καθόλου υγιής η εμμονή με τη σωματική «αποξήρανση», η εικόνα των κινούμενων σκελετών, η όποια προσκόλληση τέλος πάντων σε πρότυπα που δεν μπορούν να γίνουν δικά σου –όπως δεν μπορεί η Μενεγάκη να γίνει μελαχρινή και ο Χιου Χέφνερ αδελφή του ελέους. 

Οσο για το τρίτο  ερώτημα, νομίζω ότι αυτό ήταν που  ουσιαστικά προκάλεσε τη μήνιν των  διαφωνούντων: ούτε τα παραπανίσια κιλά της Κατερίνας Ζαρίφη, ούτε ο συνδυασμός τους με καλτσοδέτες, ούτε το μήνυμα ότι όπως και να είσαι αγάπησε τον εαυτό σου, ούτε τέλος ότι τα περιοδικά πρέπει να προβάλλουν το όνειρο ως απόδραση από την πεζή πραγματικότητα. Το θέμα εν ολίγοις  δεν είναι ποιος έχει τα πολλά  κιλά και αισθάνεται καλά με αυτά.

 Αλλά ποιος είναι ώστε να στέλνει και  κοινωνικά μηνύματα. Σόρι Κατερίνα αλλά μέχρι να γίνεις Παβαρότι, έχεις ακόμα δρόμο…..»

Αναμασώντας λίγες από τις ρατσιστικές αναφορές που αποτυπώθηκαν και στην αρχή (αναγωγή της ατομικής αισθητικής σε δεοντολογική υποχρέωση του περιοδικού και της Κατερίνας) και προβαίνοντας σε μερικές ανούσιες και άτεχνες γενικεύσεις ο αρθρογράφος καταλήγει στο εξωφρενικό (πλην ξεκαρδιστικό) συμπέρασμα πως εν τέλει τίποτα απ’όσα έθιξε δεν μετράει (!) Ο αυτοπροσδιορισμός του ανθρώπου και η ελευθερία έκφρασης εξαρτώνται από το μέγεθος της περσόνας του, το οποίο σύμφωνα με τη γνώμη του αρθρογράφου πρέπει να είναι αντίστοιχο του Λουτσιάνο Παβαρότι (ΝΤΟΪΝΓΚ!). Υποθέτω πως το κρυφό νόημα αυτής της μεγαλόσχημης και καίριας κατάληξης συνίσταται στο ότι ο Παβαρότι είχε δυο-τρία πράγματα να μας πει παρά το θράσος του εγκληματικού του πάχους.

Πότε άραγε θα ξεμπερδέψουμε οριστικά από τα απάνθρωπα σύνδρομα κριτικής, μέτρησης και βιομηχανικής κατηγοριοποίησης των ανθρώπων; Προσωπικά, βρήκα το εικαστικό αποτέλεσμα της φωτογράφισης ιδιαίτερα επιτυχημένο και την προσωπικότητα της Κατερίνας ιδανικά εγγεγραμμένη σ’αυτό 🙂